تأثیر کود آلی مایع بر رشد و جذب عناصر پر‌مصرف و کادمیم توسط اسفناج در یک خاک آلوده به کادمیم (Spinacea oleracea L.)

سابقه و هدف: مطالعه فلزات سنگین به دلیل غیرقابل تجزیه بودن وآثار زیانبار فیزیولوژیک بر جانداران حتی در غلظت‌های کم، اهمیتی ویژه دارند. کادمیم از جمله فلزات سنگینی است که از منابع و مصارف گوناگون به آب، خاک، گیاه و نهایتاً زنجیره غذایی انسان و حیوانات راه می‌یابد، و خسارتهایی جدی به بار می‌آورد. این عوامل باعث گرایش بیشتر به سمت مصرف کودهای غیرشیمیایی برای تأمین نیاز غذایی گیاهان شده است. کودهای زیستی حاوی مواد نگهدارنده با جمعیت متراکم یک یا چند نوع ریزجاندار مفید خاکزی و یا به صورت فرآورده متابولیک این موجودات می‌باشند، که به منظور بهبود حاصلخیزی خاک و عرضه مناسب عناصر غذایی مورد نیاز گیاه در یک سیستم کشاورزی پایدار به کار می‌روند. از جمله کودهای زیستی می توان ورمی‌کمپوست، ورمی‌واش و چای حاصل از آن را نام برد. به مواد مترشحه از بستر و بدن کرم خاکی ورمی‌واش می‌گویند، که منبع غنی از ویتامین‌ها، هورمون‌ها، آنزیم‌‌ها، عناصر پرمصرف و کم‌مصرف می‌باشد و به رشد موثر گیاهان کمک می‌کند. این پژوهش با هدف بررسی اثر کود آلی مایع (ورمی‌واش) بر‌ رشد گیاه اسفناج و غلظت کادمیم و عناصر پر‌مصرف توسط آن در یک خاک آلوده شده به کادمیم انجام گرفت. مواد و روشها: این آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح آماری کاملا تصادفی، با دو فاکتور ورمی‌‌واش در 4 سطح (0، 25، 50 و 100 میلی‌لیتر در کیلوگرم خاک) و کادمیم نیز در 4 سطح (5، 10، 20 و 40 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک) و با سه تکرار در گلخانه اجرا گردید. قبل از کشت ویژگی‌های خاک و ورمی‌واش مورد استفاده با روش‌های استاندارد آنالیز گردید. گیاه اسفناج (Spinacea oleracea L.var. inermis) در گلدان‌ها کشت شد. بعد از هشت هفته از کاشت گیاه وزن تر، وزن خشک، و غلظت و جذب عناصر غذایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم و عنصر کادمیم در اندام هوایی گیاه اسفناج اندازه‌گیری شد. یافته‌ها‌: نتایج نشان داد ورمی‌واش نقش موثری در بهبود رشد و عملکرد اسفناج دارد. کمترین وزن خشک اسفناج در سطح شاهد (بدون مصرف ورمی‌واش) و 40 میلی‌گرم در کیلوگرم کادمیم، و بیشترین آن در50 میلی‌لیتر در کیلوگرم ورمی‌واش و 5 میلی‌گرم در کیلوگرم کادمیم مشاهده شد. غلظت و جذب نیتروژن و فسفر با افزایش ورمی‌واش در تمامی غلظت‌های کادمیوم افزایش نشان داد. ورمی‌واش بر غلظت کادمیم و پتاسیم در گیاه اثر معنی‌دار نداشت. بررسی‌های بیشتر در شرایط مزرعه مفید خواهد بود و توصیه می-گردد. نتیجه‌گیری: در خاک آلوده به کادمیم، کاربرد ورمی‌واش سبب افزایش عملکرد و جذب عناصر پرمصرف در اسفناج شد. ورمی‌واش حاوی عناصر غذایی به فرم قابل دسترس گیاه است. بررسی‌های بیشتر در شرایط مزرعه مفید خواهد بود و توصیه می‌گردد.